Chỉ còn một tuần nữa, Mỹ sẽ bắt đầu áp dụng phí cảng đối với một số tàu có liên hệ với Trung Quốc, trong động thái được dự báo sẽ khiến 10 hãng vận tải hàng hóa lớn nhất thế giới phải chi khoảng 3,2 tỷ USD trong năm tới, khi Tổng thống Donald Trump tìm cách kiềm chế ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trên biển.

Theo S&P Global, dù một số chuyên gia tin rằng hạn chót ngày 14/10 có thể được gia hạn hoặc hủy bỏ trong khuôn khổ các cuộc đàm phán thương mại rộng hơn, sự bất ổn này đã khiến các hãng vận tải lo ngại, làm gia tăng thêm rủi ro địa chính trị trong chiến lược điều phối đội tàu.

Chính quyền Trump cho biết phí cảng đánh vào các tàu được đóng, sở hữu hoặc vận hành bởi các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ được dùng để tài trợ cho việc hồi sinh ngành đóng tàu của Mỹ. Một dự luật liên quan đến nguồn vốn dài hạn này đang được trình lên Quốc hội Mỹ, với sự ủng hộ mạnh mẽ từ cả hai đảng.

Trong bản cập nhật mới nhất, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) thông báo rằng chủ tàu sẽ tự chịu trách nhiệm xác định xem tàu của mình có thuộc diện chịu phí hay không, chứ không phải cơ quan hải quan (CBP).

“Trách nhiệm xác định tàu có phải nộp phí hay không thuộc về đơn vị vận hành, KHÔNG phải CBP,” USTR nhấn mạnh.

Các khoản phí này phải được nộp qua trang Pay.gov của Bộ Tài chính Mỹ, thay vì tại cảng nhập cảnh.

Cụ thể:

• Tàu do doanh nghiệp Trung Quốc sở hữu hoặc vận hành sẽ chịu mức phí cố định 80 USD cho mỗi tấn trọng tải thuần (net tonnage) mỗi chuyến đi đến Mỹ.
• Tàu do doanh nghiệp không phải Trung Quốc nhưng được đóng tại Trung Quốc sẽ chịu mức phí cao hơn, là 23 USD mỗi tấn trọng tải hoặc 154 USD cho mỗi container 20 feet (TEU) — tùy theo mức nào lớn hơn.
• Mỗi tàu chỉ bị tính phí tối đa 5 lần/năm, theo dữ liệu của Alphaliner.

Sau khi đối mặt với sức ép mạnh mẽ từ ngành vận tải biển, USTR đã giảm đáng kể so với đề xuất ban đầu, miễn trừ nhiều hãng của Mỹ và gia hạn thời gian áp dụng cho tàu chở khí hóa lỏng (LNG).
Tuy nhiên, phạm vi áp phí lại được mở rộng sang các tàu chở ô tô (roll-on/roll-off) không được đóng tại Mỹ, ngoại trừ những tàu treo cờ Mỹ.

Theo Alphaliner, COSCO (bao gồm cả đội tàu OOCL) là hãng bị ảnh hưởng nặng nhất, với chi phí ước tính tới 1,53 tỷ USD trong năm tới — gần một nửa tổng số 3,2 tỷ USD của 10 hãng vận tải lớn nhất.

Nhiều hãng khác như CMA CGM (Pháp) đã tái triển khai đội tàu để tránh mức phí này.

Trong khi đó, Trung Quốc đã phản ứng. Thủ tướng Lý Cường đã ký sắc lệnh cam kết thực hiện các biện pháp đáp trả nếu có bất kỳ chính sách nào bị coi là phân biệt đối xử với tàu hoặc thủy thủ Trung Quốc.

Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp nhau tại Hội nghị Cấp cao APEC, diễn ra từ cuối tháng 10 đến ngày 1/11 tại Hàn Quốc.

Hiện nay, các nhà máy đóng tàu của Mỹ chỉ sản xuất chưa đến 10 tàu thương mại mỗi năm, trong khi Trung Quốc – với năng lực sản xuất phục vụ cả tàu dân sự và quân sự – xuất xưởng hơn 1.000 tàu mỗi năm.

Nguồn: Reuters.