Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp thuế cao đối với hàng xuất khẩu từ hàng chục đối tác thương mại, bao gồm Canada, Brazil, Ấn Độ và Đài Loan, trước thời hạn chót vào thứ Sáu nhằm thúc đẩy kế hoạch tái định hình nền kinh tế toàn cầu.

Theo một sắc lệnh hành pháp của tổng thống, mức thuế mới bao gồm 35% đối với nhiều mặt hàng từ Canada, 50% cho Brazil, 25% cho Ấn Độ, 20% cho Đài Loan và 39% cho Thụy Sĩ.

Sắc lệnh liệt kê mức thuế nhập khẩu cao hơn từ 10% đến 41%, bắt đầu có hiệu lực sau bảy ngày, áp dụng cho 69 đối tác thương mại khi thời hạn chót 12:01 sáng EDT (04:01 GMT) đến gần.

Một số nước đã đạt được các thỏa thuận giảm thuế, trong khi số khác không có cơ hội đàm phán. Trump cũng cho phép miễn trừ đối với một số hàng hóa vận chuyển trong tuần tới.

Hàng hóa từ các quốc gia không được liệt kê sẽ phải chịu mức thuế nhập khẩu 10% vào Mỹ. Trước đó, Trump từng cho biết mức thuế này có thể cao hơn. Chính quyền cũng hé lộ rằng nhiều thỏa thuận thương mại khác đang trong quá trình chuẩn bị nhằm giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất trong nước.

Vị tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa đã sử dụng quyền hạn khẩn cấp, gây áp lực lên các nhà lãnh đạo nước ngoài và tiếp tục các chính sách thương mại gây biến động thị trường kể từ khi được công bố vào tháng 4.

Hôm thứ Năm, các thẩm phán tại Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ đã đặt câu hỏi về việc Trump viện dẫn các quyền khẩn cấp để biện minh cho mức thuế lên đến 50% đối với gần như tất cả đối tác thương mại.

Trump đã viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 để tuyên bố tình trạng khẩn cấp về thâm hụt thương mại ngày càng tăng và áp đặt mức thuế “tương ứng”, đồng thời ban bố tình trạng khẩn cấp riêng về nạn buôn bán fentanyl.

Cổ phiếu châu Á hướng đến tuần giao dịch tồi tệ nhất kể từ tháng 4 sau khi các mức thuế mới được công bố.

Thị trường chứng khoán châu Âu giảm xuống mức thấp nhất trong ba tuần vào thứ Sáu khi nhà đầu tư lo ngại về tác động của các mức thuế mới. Chỉ số STOXX 600 toàn châu Âu giảm khoảng 1% trong phiên giao dịch đầu ngày, đánh dấu phiên giảm thứ ba liên tiếp và có khả năng kết thúc tuần trong sắc đỏ.

Động thái áp thuế mới của Trump diễn ra trong bối cảnh ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy thuế quan đang góp phần làm tăng giá hàng tiêu dùng.

Dữ liệu từ Bộ Thương mại Mỹ công bố hôm thứ Năm cho thấy giá nội thất gia dụng và thiết bị lâu bền đã tăng 1,3% trong tháng 6 – mức tăng mạnh nhất kể từ tháng 3/2022.

Giá các mặt hàng giải trí và phương tiện tăng 0,9%, mạnh nhất kể từ tháng 2/2024. Quần áo và giày dép tăng 0,4%.

Thụy Sĩ, Đài Loan, Nam Phi

Thụy Sĩ cho biết sẽ tìm kiếm một “giải pháp thương lượng” với Mỹ, trong khi Tổng thống Đài Loan Lai Thanh Đức nói rằng mức thuế 20% là “tạm thời” và hy vọng sẽ đạt được mức thuế thấp hơn.

Bộ trưởng Thương mại Nam Phi Parks Tau cho biết ông đang tìm kiếm “các giải pháp thực tế” để bảo vệ việc làm và nền kinh tế trước mức thuế 30% mà Mỹ áp dụng.

Sắc lệnh của Trump nêu rõ rằng một số đối tác thương mại “mặc dù đã tham gia đàm phán, nhưng đưa ra các điều khoản mà theo đánh giá của tôi là không đủ để giải quyết sự mất cân bằng trong quan hệ thương mại, hoặc không đủ phù hợp với lợi ích kinh tế và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.”

Một số chi tiết khác vẫn đang được làm rõ, bao gồm cả “quy tắc xuất xứ” – yếu tố sẽ quyết định mặt hàng nào có thể chịu mức thuế cao hơn nữa.

Canada, Mexico, Ấn Độ

Trump ban hành sắc lệnh riêng đối với Canada, tăng mức thuế đối với các mặt hàng liên quan đến fentanyl từ 25% lên 35%, với lý do Canada “thiếu hợp tác” trong việc ngăn chặn dòng chảy ma túy bất hợp pháp vào Mỹ.

Mức thuế cao hơn đối với Canada tương phản với quyết định gia hạn 90 ngày cho Mexico để đàm phán một thỏa thuận thương mại toàn diện, trước khi áp dụng mức thuế 30%.

Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết ông thất vọng trước quyết định của Trump, và cam kết sẽ hành động để bảo vệ việc làm và đa dạng hóa xuất khẩu.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục đàm phán với Mỹ về quan hệ thương mại, nhưng chính phủ Canada đang tập trung tối đa vào điều chúng tôi có thể kiểm soát: xây dựng một Canada vững mạnh,” ông đăng trên X.

Quyết định gia hạn cho Mexico giúp nước này tránh được mức thuế 30% đối với phần lớn hàng hóa không phải ô tô và kim loại, miễn là tuân thủ các điều khoản trong Hiệp định USMCA. Quyết định này được đưa ra sau cuộc điện đàm giữa Trump và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum.

“Chúng tôi đã tránh được mức thuế tăng vào ngày mai,” Sheinbaum viết trên X, cho biết cuộc gọi với Trump là “rất tốt”.

Khoảng 85% hàng nhập khẩu từ Mexico vào Mỹ tuân thủ các quy tắc xuất xứ trong USMCA, giúp tránh được mức thuế 25% liên quan đến fentanyl, theo Bộ Kinh tế Mexico.

Trump nói rằng Mỹ vẫn sẽ áp thuế 50% đối với thép, nhôm và đồng từ Mexico, và 25% đối với ô tô cũng như các mặt hàng không tuân thủ USMCA.

“Hơn nữa, Mexico đã đồng ý ngay lập tức chấm dứt các rào cản thương mại phi thuế, vốn rất nhiều,” Trump viết trên Truth Social nhưng không nêu chi tiết.

Hàng hóa Ấn Độ đang đối mặt với mức thuế 25% sau khi các cuộc đàm phán bế tắc vì vấn đề tiếp cận thị trường nông nghiệp, và Trump đe dọa áp mức thuế cao hơn, bao gồm cả hình phạt chưa xác định liên quan đến việc Ấn Độ mua dầu từ Nga.

Chính phủ Ấn Độ cam kết bảo vệ lĩnh vực nông nghiệp, trong khi đe dọa từ Trump đã khiến phe đối lập phản ứng mạnh mẽ và đồng rupee sụt giá.

Brazil và Trung Quốc

Trump áp thuế 50% lên hàng xuất khẩu từ Brazil vào thứ Tư, trong bối cảnh căng thẳng về việc Brazil truy tố cựu Tổng thống Jair Bolsonaro. Tuy nhiên, ông loại trừ một số lĩnh vực như hàng không, năng lượng và nước cam khỏi các mức thuế nặng hơn.

Trong khi đó, Trung Quốc đang đối mặt với hạn chót ngày 12/8 để đạt thỏa thuận thuế bền vững với chính quyền Trump sau khi hai bên đạt các thỏa thuận sơ bộ vào tháng 5 và tháng 6 nhằm chấm dứt chiến tranh thương mại và việc cắt nguồn cung khoáng sản đất hiếm.

Một quan chức Mỹ cho biết các cuộc đàm phán với Trung Quốc đang “tiến triển.”